Μάνος Δανέζης: Την πραγματικότητά μας την καθορίζει το Μάτριξ των άλλων

Μάνος Δανέζης: Η πραγματικότητά μας είναι το Μάτριξ των άλλων

[κλικ στα ακουστικά 🎧 για να ακούσεις το άρθρο]

(απομαγνητοφώνηση/επιμέλεια: Κωνσταντίνος Σύρμος)

Η ενέργεια

Εκεί έξω στο σύμπαν, δεν υπάρχουν χρώματα, δεν υπάρχουν μορφές, δεν υπάρχουν σχήματα, δεν υπάρχουν οσμές,  δεν υπάρχει τίποτα. Υπάρχει ένας κοχλάζων ωκεανός ενέργειας. Κομμάτια από αυτόν τον κοχλάζοντα ωκεανό χτυπάνε το μάτι μας. Πίσω από το μάτι μας, αυτή η ενέργεια μέσω κάποιων καλωδίων, των νευρώνων που λέμε, έρχεται και εγκαθίσταται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου. Αυτή η ενέργεια που έρχεται χύμα απ’ έξω, φτάνοντας σε αυτό το σημείο, μετασχηματίζεται σε χρώμα, σε μορφή, σε σχήμα. Σε οτιδήποτε λέμε ότι αντιλαμβανόμαστε με το μάτι μας ή με το αυτί μας. Κομμάτια απ’ αυτήν την ενέργεια την κοχλάζουσα, την λαμβάνω με το αυτί μου, φτάνει στο σημείο του εγκεφάλου και εκεί φτιάχνονται οι ήχοι. Εκεί φτιάχνονται οι νότες, εκεί φτιάχνεται η 5^η συμφωνική του Μπετόβεν. Εκεί έξω στο σύμπαν δεν υπάρχει τίποτα. Το ίδιο ισχύει και για όλες τις άλλες αισθήσεις. Άρα λοιπόν κατανοείται, ότι αυτό που αντιλαμβάνεστε μέσω των αισθήσεών σας ως πραγματικότητα, δημιουργείται στον εγκέφαλό μας. Αυτό τι σημαίνει; Πως αν είχαμε μία άλλη φυσιολογία θα αντιλαμβανόμασταν εντελώς διαφορετικά πράγματα.

Μάτριξ

Ένας άνθρωπος είναι ύλη και η ύλη του ανθρώπου ή του τραπεζιού, είναι το ίδιο πράγμα. Είναι η ίδια ύλη και υπόκειται στους ίδιους νόμους. Άρα, αυτό που βλέπω σε έναν άνθρωπο: σχήμα, ρούχα, πράγματα, χαρακτηριστικά, είναι απλώς μία πλαστή, ψεύτικη και παραμορφωτική εικόνα, της εικόνας του εαυτού του, που δεν βλέπω. Αυτό είναι το Μάτριξ. Αν το συνειδητοποιήσουμε, θα καταλάβουμε ότι αυτό που βλέπω μπροστά μου σαν άνθρωπο και το μετράω απ’ τα ρούχα του, απ’ τον τίτλο του, απ’ τα λεφτά του, απ’ την ευμορφία του. Δεν είναι τίποτα άλλο από μία παραμορφωμένη εικόνα, ενός γεγονότος που δεν αντιλαμβάνομαι και λέγεται άνθρωπος με Α’ κεφαλαίο. Σε μια κοινωνία, η οποία θα αντιλαμβάνεται αυτό το γεγονός. Ότι το κάθε τι που βλέπουμε γύρω μας είναι Μάτριξ. Δηλαδή μια εικόνα αισθητή από την φυσιολογία μας, που απλώς απεικονίζει ένα γεγονός που δεν βλέπουμε, εσείς θα είστε κάτι πολύ παραπάνω από αυτό που βλέπω. Άρα τον άνθρωπο πλέον, σε αυτόν τον νέο πολιτισμό με βάση την φυσική, δεν μπορώ να τον διακρίνω από το πόσα λεφτά έχει, αν είναι ξανθός, γαλανομάτης, μαύρος, κίτρινος, ή από τους τίτλους του. Αλλά από αυτό που είναι και δεν αντιλαμβάνομαι, κάτι δηλαδή πολύ μεγαλύτερο από αυτό που αντιλαμβάνομαι.

Αυτομάτως δημιουργείται μια άλλη αίσθηση περί ανθρώπου μέσα στην κοινωνία. Ακόμη και για έναν άνθρωπο με αναπηρία, που η κοινωνία έχει μάθει να νιώθει λύπηση. Έχω από την μία πλευρά τον Χόκινγκ και από την άλλη έναν φίλαθλο ντοπαρισμένο της θύρας 7 του Ολυμπιακού. Και ο ανάπηρος είναι μια εικόνα κάποιου γεγονότος που δεν αντιλαμβάνεστε. Αυτός ο ανάπηρος έχει όμως την ικανότητα να σας δείχνει αυτήν την εικόνα που εσείς δεν αντιλαμβάνεστε από την φωτογραφία του. Ο άνθρωπος της θύρας 7, κι αυτός είναι κάτι άλλο, αλλά κανένας δεν του έχει μάθει να δείχνει την άλλη την εικόνα του. Του έχουν μάθει ότι είναι ένα ζώο. Ένα πράγμα δηλαδή που αγοράζεται, πωλείται, εκβιάζεται, βασανίζεται. Θέλω να πω ότι χρειαζόμαστε παιδεία και όχι εκπαίδευση. Η παιδεία θα έπρεπε να είναι η βάση της εκπαίδευσης.

Το Μάτριξ εμείς το δημιουργούμε και θα πρέπει να μάθουμε να το ελέγχουμε. Μέχρι σήμερα στον δυτικό πολιτισμό, ο άνθρωπος πιστεύει πως ο ίδιος είναι η απεικόνιση του Μάτριξ, δηλαδή σαν η εικόνα του υπολογιστή. Θα πρέπει να καταλάβουμε πως είμαστε οι χειριστές και δεν είμαστε το Μάτριξ. Κι αργότερα, σε μια επόμενη φάση, να καταλάβουμε πως είμαστε οι προγραμματιστές του Μάτριξ. Εμείς καθορίζουμε την πραγματικότητά μας αλλά δεν το ξέρουμε. Κι αφήνουμε την πραγματικότητά μας, να την καθορίζει το Μάτριξ των άλλων.

Η ύλη

Η μήτρα του προβλήματος των σύγχρονων καιρών, είναι η στρεβλή νοοτροπία, η οποία γεννήθηκε μέσα σε μια σπουδαία επιστημονική επανάσταση τον 16^ο και 17^ο αιώνα. Που άλλαξε το ρουν της ιστορίας και του πολιτισμού μας. Αυτή η επανάσταση πήγε μπροστά την ζωή του ανθρώπου αλλά έφερε και ένα μεγάλο κακό. Έβαλε σαν πρώτο αξιακό γεγονός μιας κοινωνίας, την έννοια της ύλης. Τότε, καλώς ή κακώς, η επιστήμη αντιλαμβανόταν την ύλη με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο. Πάνω λοιπόν σε αυτή την έννοια της ύλης, δόμησε κοινωνικές θεωρίες, θεολογίες και την ίδια την επιστήμη. Άρα λοιπόν, το πρώτο αξιακό γεγονός μιας κοινωνίας, η οποία δομήθηκε τον 16^ο και 17^ο αιώνα, ήταν η ύλη και τα παράγωγά της. Στον βωμό της ύλης και τον παραγώγων, μάθαμε σε αυτόν το δυτικό πολιτισμό να θυσιάζουμε ακόμη και την αξιοπρέπειά μας. Αυτό το αξιακό γεγονός που δημιούργησε μια ανωμαλία στον πολιτισμό μας, ήταν η αιτία της κατάρρευσής του. Γιατί η οικονομική κατάρρευση καταλαβαίνετε ότι δεν είναι το αίτιον, είναι το αποτέλεσμα μιας κακώς δομημένης, σε πολιτισμικό επίπεδο, κοινωνίας. Κι εδώ έρχεται η επιστήμη, η σύγχρονη φυσική, τα σύγχρονα μαθηματικά και γενικά οι σύγχρονες θετικές επιστήμες, να ανατρέψουν ριζικά το τι είναι η ύλη. Μας έμαθε η σύγχρονη επανάσταση της επιστήμης εδώ και εκατό χρόνια, πως αυτό που λέμε ύλη είναι ένα Μάτριξ: μια ψευδαίσθηση που δημιουργείται στον εγκέφαλό μας λόγω της φυσιολογίας μας. Άρα αυτό ανατρέπει όλον τον πολιτισμό.

Αυτό το οποίο πρέπει να αντιληφθούμε, είναι ότι ένας πολιτισμός στηρίζεται, χονδρικά, σε τρεις πυλώνες. Ο ένας πυλώνας είναι τα κοινωνικά συστήματα. Ο δεύτερος είναι η επιστήμη και ο τρίτος είναι οι θεολογίες. Και οι τρεις αυτοί πυλώνες έχουν τρεις ρίζες. Τρεις φυσικές έννοιες: ύλη, χρόνο και χώρο. Αν διαβάσουμε την Πατρική γραμματεία, όχι μόνο την ορθόδοξη αλλά και την καθολική, σε χιλιάδες σελίδες εξηγούν αυτές τις τρεις έννοιες. Για παράδειγμα, πως ο Θεός είναι πανταχού παρών, είναι αιώνιος. Υπάρχει σε ένα μέρος σαν το δικό μας, πάνω από εμάς, που δεν είναι πραγματικό αλλά είναι υλικό σαν το δικό μας. Χώρος, χρόνος και ύλη δηλαδή. Να μιλήσουμε για τα κοινωνικά συστήματα; Διαλεκτικός υλισμός, μαρξισμός κτλ. Κι η επιστήμη φυσικά στηριζόταν πάνω σε αυτές τις τρεις έννοιες. Ολόκληρος ο πολιτισμός έχει δομηθεί, στο εννοιολογικό περιεχόμενο που δίναμε σ’ αυτές τις  τρεις έννοιες το 1600-1700. Όσοι γνωρίζουν σύγχρονες θετικές επιστήμες και ξέρουν ότι αυτές οι τρεις έννοιες έχουν ανατραπεί ολοκληρωτικά, θεωρούν αναμενόμενο ότι όλο το οικοδόμημα, που έχει δομηθεί πάνω στις έννοιες αυτές θα καταρρεύσει. Δεν υπάρχουνε πλέον τα θεμέλια. 

Το ζήτημα είναι πως δεν μπορούμε να καταλάβουμε, ή να δεχθούμε κάποιες αλήθειες. Γιατί όλα αυτά που δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε δεν τα διδασκόμαστε ποτέ. Είναι γεγονότα που τα ξέρουμε, τα έχουμε αναλύσει επιστημονικά, έχουν λυθεί με πειράματα κτλ. εδώ και εκατό χρόνια και αρνούμαστε να τα διδάξουμε. Γιατί δεν τα θεωρούμε «πολιτικά ορθά», γιατί η εκπαίδευση του δυτικού πολιτισμού είναι για να αναπαράγει το σύστημα και όχι για το προωθεί προς τα μπρος.

Παιδεία και Εκπαίδευση

Αυτό το οποίο αντιλαμβάνομαι, είναι πως κανονικά η εκπαίδευση θα έπρεπε να φτιάχνει τους ανθρώπους που θα αλλάξουν τον πολιτισμό. Αλλά δυστυχώς στον δυτικό πολιτισμό, τα πανεπιστήμια και γενικά η εκπαίδευση, είναι για να αναπαράγει συνεχώς τους ίδιους ανθρώπους. Με περισσότερες γνώσεις πιθανότατα, αλλά με την ίδια λογική. Εμείς οι άνθρωποι αναζητάμε την σταθερότητα ενώ ο νόμος του σύμπαντος είναι η αλλαγή.

Υπάρχει το πολύ ενδιαφέρον κοινωνιολογικό πείραμα των πιθήκων. Βάλανε οι επιστήμονες τέσσερις πιθήκους σε ένα δωμάτιο που υπήρχε μια σκάλα σε σχήμα Λ’ και στην κορυφή ένα τσαμπί μπανάνες. Μύριζαν οι μπανάνες και αποφασίζει ο πρώτος πίθηκος να ανέβει την σκάλα. Μόλις πλησίασε τις μπανάνες, του έριξαν παγωμένο νερό με μία μάνικα. Τρελάθηκε ο πίθηκος κι έπεσε κάτω από την σκάλα. Ανέβηκε κι ο δεύτερος πίθηκος και συνέβη ακριβώς το ίδιο. Το ίδιο και με τον τρίτο όπως και με τον τέταρτο. Το δοκίμασαν πολλές φορές οι τέσσερις πίθηκοι, ώσπου κατάλαβαν πως δεν επιτρεπόταν να ανέβουν την σκάλα. Κι όποιος δοκίμαζε ξανά να ανέβει το πρώτο σκαλί, οι υπόλοιποι τον μάζευαν και τον χτυπούσαν για να μην ανέβει. Ξαφνικά, αντικαθίσταται ο ένας πίθηκος με έναν νέο πίθηκο, που για πρώτη φορά έμπαινε στο δωμάτιο. Ο νέος πίθηκος, που δεν ήξερε τίποτα, πήγε να ανέβει την σκάλα, τον πιάνουν αμέσως οι υπόλοιποι τρεις και τον δέρνουν για να μην ανέβει. Μετά αντικαθίσταται ο δεύτερος παλιός πίθηκος με έναν νέο πίθηκο και συνέβη το ίδιο και με αυτόν. Μετά αντικαθίσταται κι ο τρίτος κι ο τέταρτος, ώσπου άλλαξε όλη η ομάδα πιθήκων με τα ίδια αποτελέσματα σε κάθε τους προσπάθεια. Να δέρνουν δηλαδή οι πίθηκοι, όποιον δοκίμαζε να ανέβει την σκάλα. Μόλις μπαίνει ένας πέμπτος πίθηκος μέσα και δοκιμάζει να ανέβει την σκάλα, οι τέσσερις πίθηκοι, οι οποίοι ποτέ δεν είχαν βραχεί από το παγωμένο νερό, τον δείρανε. Το ίδιο και κάθε φορά που ξαναδοκίμαζε ώσπου κανείς πια δεν το ξανά-επιχείρησε. Το έκαναν χωρίς να ξέρουν το γιατί. Το έκαναν από συνήθεια. Γιατί απ’ ό,τι λένε οι επιστήμονες, σε αυτήν την κοινωνία των ανθρώπων, είχαν συνειδητοποιήσει πως όποιος ανεβαίνει αυτήν την σκάλα, πρέπει να τρώει ξύλο και να κατεβαίνει. Είναι μια κοινωνική συνήθεια, που λέει πως το πολιτικά ορθό, είναι αυτό και δεν πρέπει να αλλάξει. Δηλαδή,  η νευτώνια φυσική, η ευκλειδια γεωμετρική, που, αλίμονο, χρειαζόμαστε για να φτιάξουμε αυτοκίνητα, να  φτιάξουμε γέφυρες κτλ. θα πρέπει να είναι η λογική του ανθρώπου. Δεν μπορούν να καταλάβουν ότι ο άνθρωπος ξεπέρασε την λογική αυτή.

Ολικότητα και Υλικός κόσμος

Μια δεύτερη ιδιότητα, πέραν του Μάτριξ, είναι η ολικότητα. Δεν υπάρχει διαίρεση, υπάρχει ένα. Είναι πάλι η φυσιολογία αυτή που δημιουργεί τις πλαστές τομές. Η ατομικότητα: λέμε το άτομό σας, το άτομό μου, άλλο εσείς άλλο εγώ. Το σύμπαν όμως είναι ενιαίο, άτμητο. Δεν υπάρχουνε άτομα μέσα του διαφορετικά, υπάρχει μια ολότητα. Δεν τέμνεται, ούτε αποτελείτε από μέρη. Αυτές τις τομές, οι οποίες δημιουργούν τον χρόνο και άλλα τέτοια φαινόμενα, τις δημιουργεί και πάλι η φυσιολογία μας μέσω των αισθήσεών μας. Η σύγχρονη φυσική φτιάχνει καινούρια κοινωνία γιατί, εάν καταλάβουμε ότι όλα είναι ένα. Αν καταλάβουμε ότι απλώς μια ιδιομορφία της φυσιολογίας δημιουργεί το άτομο. Και πως αυτή μας αποτρέπει από το να δούμε ότι είμαστε όλοι ένα και ότι δεν μπορεί να πάσχετε εσείς χωρίς να πάσχω κι εγώ. Τότε από το Εγώ, θα πάμε στο Εμείς.

Ο υλικός κόσμος είναι ένα Μάτριξ το οποίο λατρεύω και θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Πάτε στον κινηματογράφο, όταν μπαίνετε να δείτε μία ταινία και είναι δραματική δεν κλαίτε; Αν δείτε μία τρόμου δεν σοκάρεστε;  Αν δείτε μία αισθηματική δεν σας δημιουργούνται συναισθήματα; Δεν παρασύρεστε; Χειροκροτάτε ή γελάτε σε μια κωμωδία. Ζείτε δηλαδή την ταινία, ζείτε ένα Μάτριξ και ξέρετε πως είναι ψεύτικο. Δεν το διασκεδάζετε όμως; Την ίδια στιγμή που διασκεδάζετε και περνάτε πολύ καλά στο σινεμά, έχετε πλήρη συναίσθηση ότι είναι Μάτριξ. Και ψάχνετε να βρείτε φιλμ που σας αρέσουν για να περνάτε καλά. Άρα λοιπόν πρέπει να μάθουμε τι είναι Μάτριξ, να περνάμε καλά με αυτό, ως το μέτρο όμως που δεν θα θαμπωνόμαστε και θα καταλαβαίνουμε ότι είναι Μάτριξ. Ναι, ζήσε το Μάτριξ, να ελιχθείς μέσα στο Μάτριξ, να περάσεις καλά μέσα στο Μάτριξ, αλλά μην χάνεις την πραγματικότητα. Αυτό που νιώθεις και μαθαίνεις και συνειδητοποιείς είναι θέμα παιδείας. Είναι θέμα του κατά πόσο σε έχουν μάθει να αντιλαμβάνεσαι αυτό που δεν βλέπεις ότι είσαι.

_______________________________
Πηγή: ΚΡΗΤΗ ΤV, εκπομπή: Αντιθέσεις
Δικαιώματα: ΚΡΗΤΗ TV