«Ο μπαμπάς σκότωσε τη μαμά»
Γράφεις τη λέξη γυναικοκτονία και η αυτόματη διόρθωση
επισημαίνει ότι είναι λάθος. Δεν υπάρχει αυτή η λέξη, ίσως, γιατί στον κοινό
νου δεν έχει καταγραφεί ως νομικός όρος.
Ίσως, επειδή, δεν έχει οριστικοποιηθεί από τον ποινικό κώδικα. Ίσως, γιατί μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, μια
πατριαρχική οικογένεια, αρνείται να δει με μάτια ορθάνοιχτα τα αποτελέσματα της
πρωτοκαθεδρίας της.
«80 γυναικοκτονίες μέσα σε 4 χρόνια»
Τίτλος της εφημερίδας H Καθημερινή, στις 5/4, κι εγώ να αναρωτιέμαι
σε πόσες τέτοιου είδους ανθρωποκτονίες
θα ευαισθητοποιηθεί ο ποινικός κώδικας και θα αποδεχτεί τον όρο.
Η φεμινίστρια Συγγραφές Ντιάνα Ράσελ το 1976, προσδιόρισε τη
γυναικοκτονία ως «τη δολοφονία γυναικών από άνδρες, επειδή είναι γυναίκες». Η
Ράσελ χρησιμοποιεί τον όρο «Femicide»,
σε αντίθεση με τον όρο «homicide» που χρησιμοποιούν
ορισμένοι, αποφεύγοντας έτσι την
συναισθηματική φόρτιση του όρου γυναικοκτονία.
Το 35% των δολοφονημένων γυναικών παγκοσμίως, πεθαίνουν από
το χέρι του ερωτικού συντρόφου. Αυτοί, θεωρούν ότι η σύντροφός τους αποτελεί
ιδιοκτησία τους και, ως εκ τούτου, έχουν και την απόλυτη εξουσία τους. Οι
προσπάθειες των γυναικών να διαφύγουν από τον έλεγχο τους, τους προκαλεί οργή
και αγανάκτηση, με αποτέλεσμα τα ακόμη πιο βίαια και εκδικητικά ξεσπάσματα.
Στις απολογίες τους αναφέρουν δικαιολογίες όπως: «για λόγους
τιμής», «ήταν μια π****να», «με απατούσε» , «την σκότωσα τη καρ**λα και δεν μετανιώνω». Άνδρες που έχουν περάσει «πολλά» από τις
συντρόφους τους, τις γυναίκες τους, και έχουν «υποφέρει» τόσο πολύ, που μετά
από τόσο ξύλο και τόση προσπάθεια να της «συνετίσουν». Εκείνες ακόμα προσπαθούν
να γλυτώσουν από την… αγάπη τους, δηλαδή τη βιαιότητα και την κακοποίηση! Στις
απολογίες τους προς αυτές, λένε: «εγώ σε αγαπώ», «εσύ με αναγκάζεις να σε δέρνω»,
μέχρι να φτάσουμε, όλο και συχνότερα πια, στο «εσύ με ανάγκασες να σε σκοτώσω».
Οι θύτες νιώθουν τα θύματα μιας «δύσκολης ζωής» και «ολοφάνερα» δεν έχουν μερίδιο ευθύνης, ενώ διαθέτουν και όλα
τα ελαφρυντικά.
Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί και να γράψει σελίδες
ολόκληρες με παραδείγματα και αναφορές στις δολοφονίες αυτές, άλλωστε είναι
τόσες πολλές που γράφονται τόμοι. Θα μπορούσε κάποιος να αναφέρει και να
αναλύσει ξεχωριστά την κάθε μία. Ο ένας προτείνει να μη γίνεται αποδεκτή μια τέτοια συμπεριφορά
από τις γυναίκες. Κάποιος άλλος ότι είναι ευθύνη των γονέων να επισημαίνουν τις
κακές συμπεριφορές των μελλοντικών συντρόφων προς τις κόρες τους και ότι
αξίζουν μόνο όσοι τις αντιμετωπίζουν ισότιμα. Αντίστοιχα, και οι γονείς των
αγοριών, να γαλουχούν τα αγόρια τους, ώστε να φέρονται με σεβασμό και
αξιοπρέπεια στις φίλες τους. Ένας μηδενιστής, θα θεωρούσε ότι ένας ευνουχισμός
ως τιμωρία σε έναν γυναικοκτόνο, θα ήταν μια καλή λύση παραδειγματισμού προς
τους επίδοξους και μελλοντικούς «γυναικοκτόνους». Θεωρητικά λογύδρια που το
μόνο σίγουρο είναι ότι δε βοηθούν ούτε εξαλείφουν το πρόβλημα.
Η ενημέρωση, η συζήτηση και η ευθύνη των γονέων και όλων των
εμπλεκόμενων, αφορά την πρόληψη. Ενημερώνεις, νουθετείς, δίνεις οδηγίες - ΓΙΑ
ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΕΙ . Για τη νέα γενιά, για τα νέα παιδιά. Για τους μελλοντικούς
συντρόφους γυναίκες και άντρες.
Όταν το όπλο είναι σηκωμένο και σημαδεύει έναν άνθρωπο, όταν
το μαχαίρι έχει σκίσει το δέρμα του θύματος, όταν η μπουνιά έχει βρει στόχο στο
πρόσωπο ή στο στόμα, όταν οι μελανιές είναι εμφανείς, όταν μαζεύεις από το
πάτωμα σπασμένα γυαλιά και σφουγγαρίζεις αίματα, καμία λέξη, καμία συμβουλή και
καμία νουθεσία δε μπορεί να τα σταματήσει όλα αυτά. Η ουσία είναι να μη ξεκινήσει να συμβαίνει.
Δεν έγινε γυναικοκτόνος ή μητροκτόνος κάποιος ανήλικος. Και
στις 80 γυναικοκτονίες, οι θύτες είναι άνω των 30 ετών. Φτιάχνονται δομές για
να προστατέψουν τα θύματα από τους επικίνδυνους και επιθετικούς συντρόφους. Αλλά
μια αστυνομία που μένει ουσιαστικά αμέτοχη, γιατί η βία είναι ενδοοικογενειακή,
δεν είναι του δρόμου ούτε των γηπέδων. Μια δικαιοσύνη που, τυφλωμένη από το
γράμμα του νόμου, αφήνει ελεύθερους τους θύτες και στέλνει σε δομές φιλοξενίας
τα θύματα της βίας. Και το αποτέλεσμα όλων αυτών: «Ο μπαμπάς σκότωσε τη μαμά»…
Κάτι κάνουμε λάθος ως κοινωνία. Είμαστε λάθος άνθρωποι.
Βρισκόμαστε θεατές και απλοί γραφιάδες των γεγονότων, αναπαράγουμε τα
περιστατικά μεταξύ μας στα μέσα δικτύωσης, νιώθουμε μια λύπη και μια συμπόνια
για τα όσα μπορεί να πέρασε το θύμα, αλλά σταματάμε εκεί. Εκεί τελειώνει η
ενσυναίσθηση αλλά και το μερίδιο ευθύνης μας.
Πόσες φορές αντιληφθήκαμε ή ακούσαμε κάποιον καβγά στο
διπλανό αυτοκίνητο, στο δρόμο, στο αποκάτω διαμέρισμα. Αλλά εσκεμμένα,
δυναμώσαμε τον ήχο της μουσικής στο ραδιόφωνο ή συνεχίσαμε αμέριμνοι την
καθημερινότητά μας, αδιαφορώντας και ξεχνώντας
το περιστατικό. Μπορεί να κοιτάξαμε για λίγο, ή να αφουγκραστήκαμε τα λόγια,
τις φωνές, τα βάζα ή τα πιάτα που έσπαγαν, αλλά συνεχίσαμε το πρόγραμμα μας,
την κανονικότητα μας, σαν να μη συνέβη ποτέ. Δεν θέλαμε συμμετοχή. Αποφασίσαμε
ότι δεν αφορά εμάς. Αμέτοχοι και αδιάφοροι, γιατί εμείς δεν έχουμε τέτοιο
σύντροφο, οπότε, γιατί να ασχοληθούμε; Τα δικά μας κορίτσια έχουν καλούς
συντρόφους, τι μας νοιάζει για τα κορίτσια των άλλων, που βιώνουν την ενδοοικογενειακή
βία; Τα αγόρια μας δεν είναι σαν αυτούς τους γυναικοκτόνους, σέβονται και
αγαπούν τις συντρόφους τους. Μέσα στο σύννεφο της κανονικότητάς μας θεωρούμε
εαυτούς σπουδαίους, μέχρι να μας χτυπήσει την πόρτα η μη κανονικότητα.
Είμαστε λάθος άνθρωποι, χτίζουμε μια λάθος κοινωνία.
Αδιάφορη και αμέτοχη. Μέχρι το μερίδιο της ευθύνης να μας μοιραστεί εξίσου,
μέχρι κανένα όπλο να μη στρέφεται εναντίον κανενός συντρόφου, μέχρι καμία γροθιά να μη βρίσκει στόχο, μέχρι να μην
καταλήγει στα πεζοδρόμια καμία Κυριακή, Μαρία, Μάρθα, Στέλλα, Πέρσα, Λαμπρινή,
μέχρι τότε θα ηχεί στα αυτιά μας: «Ο μπαμπάς σκότωσε τη μαμά»!
Και αν αυτή η φράση δε μας γεμίζει ντροπή, τότε πρέπει να κοιτάξουμε
καλά στον καθρέφτη. Κοντόφθαλμα μοιράζουμε τις ευθύνες αλλού, ενώ ευθύνη
απέναντι στην κοινωνία έχουμε όλοι μας. Χαρακτηριστικό του λάθος ανθρώπου,
είναι να κρίνει, να κατηγοριοποιεί να ξεχνάει. Χαρακτηριστικό του σωστού
ανθρώπου, είναι να βοηθάει, να αναλαμβάνει την ευθύνη. Να παίρνει θέση. Να
σταματήσει τη γροθιά, να κατεβάσει το όπλο. Όταν μια γυναίκα δέχεται
ενδοοικογενειακή βία, δε φταίει μόνο η κακή της τύχη και η λανθασμένες επιλογές
της. Όταν ένα παιδί κακοποιείται, δε φταίει μόνο ο πατέρας που είναι μέθυσος ή
κακοποιημένος και ο ίδιος. Φταίμε όλοι, που δεν κάναμε τίποτα όταν κάτι έπεσε
στην αντίληψη μας. Που μείναμε άπραγοι όταν παρατηρήσαμε μία παραβατική
συμπεριφορά. Που αποδεχτήκαμε τον ωχαδερφισμό ως δεύτερη φύση μας. Που γίναμε
θεατές, μάρτυρες και ωτακουστές τέτοιων γεγονότων και τα «διώξαμε» επιμελώς από
τη σκέψη μας ως ενοχλητικό βουητό.
Φταίμε όλοι, που δεν έχουμε χρόνο για τα σημαντικά γύρω μας,
αλλά έχουμε απεριόριστο χρόνο να μεταφέρουμε κουτσομπολιά, να ασχοληθούμε με το
ακριβό μας αυτοκίνητο και το μεγάλο μας σπίτι. Φταίμε όλοι, που αφιερώνουμε
πολύ χρόνο για να τραβήξουμε μια φωτογραφία στα social media, με στόχο την προβολή
μας και την αποδοχή, προσπερνώντας τραγικά γεγονότα και καταστάσεις, που θα μας
έκαναν να ντρεπόμαστε για το είδος μας.
Φταίμε όλοι. Φταίμε όλοι που δεν δώσαμε αγάπη και συμπόνια. Φταίμε όλοι που δεν γίναμε αρωγή συμπαράστασης και βοήθειας. Φταίμε. Για κάθε Κυριακή, Ελένη, Μαρία, Ερατώ, Δέσποινα που πέφτει ξέπνοη σε ένα πεζοδρόμιο. Φταίμε για κάθε παιδί που λέει τη φράση: «Ο μπαμπάς σκότωσε τη μαμά!».
_______________
Η Μαίρη Μοσχοπούλου είναι συγγραφέας.
Βρείτε το βιβλίο της: Ζωή αντί ζωής
