Η Μοντέρνα Αισθητική των Αγιογραφιών της Ελένης Αντωνακάκη
(γράφει, ρωτά η Ζέτα Φλισκανοπούλου)Η αγιογραφία, ως πνευματική τέχνη, προσφέρει στον καλλιτέχνη τη δυνατότητα να αναζητήσει τη σύνδεση με το θείο. Με καθημερινή προσπάθεια και αγώνα η αγιογράφος Ελένη Αντωνακάκη, κατάφερε όλα αυτά τα χρόνια μέσα από το έργο της, να διατηρήσει τη γαλήνη στην ψυχή και την καρδιά της. Η αγιογραφία όχι μόνο ενδυνάμωσε την πίστη της στον Θεό, αλλά η πίστη της έγινε δύναμη, που την ώθησε να εξωτερικεύσει τις εσωτερικές της αναζητήσεις.
Οι στιγμές που αγιογραφούσε ήταν για εκείνη στιγμές γαλήνης, ήταν το μέσο για να ταξιδέψει σ΄ έναν κόσμο κατανυκτικό και σεπτό, μέσα από την τέχνη της η οποία μοσχοβολούσε Θεό. Αυτός ο υπομονετικός δρόμος που τον εξέλαβε ως θεϊκό σημάδι, αυτή η απροσδιόριστη δύναμη, ήταν αρκετή να την οδηγήσει στην μετατροπή κάθε κομματιού ξύλου, σε εικόνα και σε μια απρόσμενη ηρεμία αυτού του ευλάβικού κόσμου. Μέσα από την πίστη της, η καλλιτέχνης κατάφερε να μετατρέψει δύσκολες στιγμές σε πηγή έμπνευσης για δημιουργία.
«Μια περίοδο της ζωής μου είχα ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Με την καθημερινή μου προσευχή προσπαθούσα να δώσω δύναμη στον εαυτό μου και, σκέφτηκα, την προσευχή μου να την απεικονίσω στο ξύλο. Κανένας δεν μπορεί να καταλάβει τη δύσκολη κατάσταση κάθε ανθρώπου, γι’ αυτό και ο ίδιος πρέπει να ψάξει και να βρει την εσωτερική του αναζήτηση και την σύνδεση με τον Θεό δημιουργό».
Ψάχνοντας για τη Θεοτόκο και εντυπωσιασμένη από την πληθώρα των προσωνυμιών που Της είχαν δοθεί, κατάλαβε ότι ο καθένας έχει την ανάγκη να κατέχει τη δική του κοντά του. Να δοξάσει τη χάρη Της με τον δικό του τρόπο. Οι αγιογραφίες της «Οι Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας» ήταν μια προσωπική της επαφή με την υπόσταση της Παναγίας. «Κάθε φορά που βρίσκομαι μπροστά Της, που σιγά σιγά μου αποκαλύπτεται το πρόσωπο Της, τα ρούχα Της, μέσα από τις γραμμές που σχηματίζει το πινέλο μου, έχω την αίσθηση της παρουσίας Της, της οποίας δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια».
Η αρχή του
ταξιδιού της Μεγαλόχαρης , ήταν προσωπική επιλογή της Ελένης Αντωνακάκη, να ξεκινήσει
από το Καστελλόριζο, « Ως εν ενεργεία αξιωματικός του Πολεμικού μας Ναυτικού
και με όλα τα γεγονότα που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, θεώρησα χρέος μου
ότι, έστω και με αυτό τον τρόπο παρέχω μια ηθική υποστήριξη, πρώτα απ΄όλα στους
κατοίκους του ακριτικού μας νησιού και στη συνέχεια στα πληρώματα των πολεμικών
μας πλοίων, που επιχειρούν στον ευαίσθητο αυτό τομέα της ελληνικής και κατ΄ επέκταση
ευρωπαϊκής επικράτειας».
Η συγκίνηση ήταν μεγάλη όχι μόνο την ημέρα των εγκαινίων, που τέλεσε ο Σεβασμιότατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. κ Ευγένιος, αλλά και σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Παρόλα αυτά, υπήρξε μια στιγμή στην αίθουσα εκδηλώσεων ‒ πριν ξεκινήσει ο αγιασμός ‒ που καθόρισε την ύπαρξη της. «Κόψαμε την κορδέλα των εγκαινίων και μπήκαμε στην αίθουσα εκδηλώσεων του μουσείου για τον αγιασμό. Ήταν η στιγμή που μόλις άνοιξε η πόρτα, κοντοστάθηκε στην είσοδο του χώρου και μέσα από την καρδιά του ξεστόμισε «Παναγία μου!!!». Πάγωσα, γύρισα προς τις εικόνες, όπου η κάθε μια φωτιζόταν με μια απόκοσμη λάμψη που ανατρίχιασα ολόκληρη».
Οι «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας» αποτυπώνουν την πνευματική αναζήτηση μέσα από την τέχνη της αγιογραφίας. Προέκυψαν
κατά το πολύ δύσκολο διάστημα της καραντίνας, σε μια προσπάθεια της Ελένης
Αντωνακάκη να κάνει τις, άγνωστες στο ευρύ κοινό, μορφές της Παναγίας, οικείες,
χωρίς να χάνεται η Αγιοσύνη της. Η δουλειά της ταξίδεψε με επιτυχία στην Ελλάδα και σ΄ όλον τον κόσμο. Το ταξίδι
αυτό αποφάσισε να το τελειώσει, όχι τυχαία, στο Πλωτό Ναυτικό Μουσείο: Θωρηκτό
«Γεώργιος Αβέρωφ». «Η μεγάλη οικογένεια μου είναι το Πολεμικό Ναυτικό, το
επάγγελμα μου είναι στρατιωτικός. Υπηρετώ στις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού
επί τριάντα τέσσερα (34) συναπτά έτη. Το αγαπώ. Η αγιογραφία παραμένει το πάθος
μου. Εμπνέομαι, ηρεμώ και δημιουργώ. Σε αυτές τις δυο αγάπες ‒ σας διαβεβαιώνω ‒ υπάρχει πλήρης ισορροπία».
Για την τελευταία αυτή εικαστική της έκθεση, η Ελένη Αντωνακάκη μας μιλά με ιδιαίτερη συγκίνηση:
-Πως γεννήθηκε η σκέψη, ώστε η έκθεση αγιογραφίας σας: «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας», να φιλοξενηθεί και να πει το δικό της «αντίο» στο Πλωτό Ναυτικό Μουσείο Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ;»
Η ιδέα να φιλοξενηθεί η έκθεση «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας» στο Πλωτό Ναυτικό Μουσείο Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», γεννήθηκε μέσα από μια βαθιά επιθυμία, να ενώσω την πνευματικότητα της τέχνης με την ιστορική μνήμη και την εθνική συνείδηση. Το Θ/Κ Αβέρωφ, δεν είναι απλώς ένα πλοίο-μουσείο, αλλά ένα σύμβολο της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας, της δύναμης και του θάρρους ενός λαού που πάλεψε για την ελευθερία του. Η Παναγία, από την άλλη, αποτελεί πνευματικό σύμβολο προστασίας, αγάπης και παρηγοριάς για τον ελληνικό λαό μέσα στους αιώνες.
Η σκέψη αυτή ήρθε σαν φυσική συνέχεια του ταξιδιού της έκθεσης, σαν ένας τρόπος να δώσουμε έναν συμβολικό «αντίο», φέρνοντας την τέχνη μου σε έναν χώρο με έντονη ιστορική σημασία. Το Θ/Κ Αβέρωφ εκπέμπει μια αίσθηση δύναμης, προστασίας και ευλάβειας, στοιχεία που συνδέονται και με την ίδια την υπόσταση της Παναγίας. Έτσι, η φιλοξενία της έκθεσης σε αυτόν τον χώρο αποτελεί μια συνάντηση της πνευματικότητας με την ιστορία, δημιουργώντας μια κατανυκτική εμπειρία για τους επισκέπτες, και προσφέροντας μια ευκαιρία να σκεφτούν βαθύτερα τις σχέσεις τους με την πίστη και την ιστορία.
-Το αγιογραφικό σας έργο φιλοξενήθηκε με πολύ αγάπη και φροντίδα και στην έκδοση του Περιοδικού: «Ναυτική Επιθεώρηση». Η έκθεση στο Θ/Κ Αβέρωφ, θα μπορούσατε να πείτε ότι είναι η συνέχεια αυτής της αγάπης στο πρόσωπο και το έργο σας;
Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Με την ευκαιρία της ερώτησης σας, θα ήθελα κι από εδώ να ευχαριστήσω από καρδιάς το επιτελείο της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού, για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό μου. Είναι αλήθεια πως η φιλοξενία του έργου μου στο περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση», αποτέλεσε μια εξαιρετική τιμή και αναγνώριση της προσπάθειάς μου. Η έκθεση στο Θ/Κ Αβέρωφ έρχεται πράγματι ως μια φυσική συνέχεια αυτής της αγάπης και της υποστήριξης που έλαβα. Νιώθω ευγνωμοσύνη που το έργο μου βρίσκει ανταπόκριση και συνοδοιπόρους που μοιράζονται το ίδιο πάθος για την τέχνη και την ιστορία. Η έκθεση αυτή δεν είναι απλώς μια παρουσίαση του έργου μου, αλλά μια ευκαιρία να ενώσουμε το παρελθόν με το παρόν, τιμώντας την παράδοση και την κληρονομιά μας.
-Το κατανυκτικό αυτό αγιογραφικό ταξίδι από το Καστελόριζο, στο Μουσείο Καζαντζάκη της Κρήτης και τώρα στο Θ/Κ Αβέρωφ, ήταν και είναι ένα ταξίδι δύναμης, πίστης και εξωτερίκευσης. Πώς νιώθετε που αυτό το σπουδαίο ταξίδι τελειώνει στο ιστορικό πλοίο της νεώτερης ιστορίας μας;
Το αγιογραφικό αυτό ταξίδι, που ξεκίνησε από το Καστελόριζο, ταξίδεψε στην Καβάλα και στη Σύρο, συνεχίστηκε στο Μουσείο Καζαντζάκη, πέρασε από το Μουσείο του El Greco και τώρα καταλήγει στο Θ/Κ Αβέρωφ, είναι πράγματι μια πορεία γεμάτη δύναμη, πίστη και εσωτερική εξωτερίκευση. Η τόσο δυνατή αρχή και το να φτάνει σε έναν τόσο σημαντικό ιστορικό χώρο, όπως το Θ/Κ Αβέρωφ, είναι ιδιαίτερα συμβολικό και συγκινητικό γεγονός. Νιώθω ότι αυτή η κατάληξη δεν σηματοδοτεί το τέλος, αλλά μια κορύφωση, έναν τόπο που συνδέει την παράδοση, την ιστορία και το πνεύμα της Ελλάδας. Το γεγονός ότι το έργο μου φιλοξενείται σε ένα πλοίο-σύμβολο της εθνικής μας αναγέννησης, με γεμίζει υπερηφάνεια και σεβασμό προς τη νεότερη ιστορία μας, αλλά ταυτόχρονα με κάνει να σκέφτομαι, πως κάθε τέλος είναι και μια αρχή για νέες εμπνεύσεις και δημιουργίες.
-Μέσα απ΄ αυτό το σεπτό και κατανυκτικό κόσμο τι καταφέρατε να μεταδώσετε στο κοινό; Την απρόσμενη αγιογραφική σας ηρεμία ή την τέχνη σας, που όπως χαρακτηριστικά μου είχατε πει σε προηγούμενη συνέντευξή μας «Μοσχοβολά Θεό;»
Μέσα από αυτόν τον σεπτό και κατανυκτικό κόσμο, αισθάνομαι ότι κατάφερα να μεταδώσω τόσο την αγιογραφική ηρεμία όσο και την ουσία της τέχνης μου, αυτή που «μοσχοβολά Θεό», όπως είχαμε συζητήσει. Η αγιογραφία, πέρα από τις τεχνικές και τα χρώματα, είναι μια βαθιά πνευματική διαδικασία. Δεν είναι μόνο η εξωτερική ομορφιά που αποτυπώνεται, αλλά κυρίως η εσωτερική γαλήνη και η σύνδεση με το θείο. Αυτό που ήθελα να μοιραστώ με τον κόσμο είναι η αίσθηση της παρουσίας του Θεού μέσα από την τέχνη μου, μια αίσθηση ηρεμίας, πίστης και δύναμης. Αν οι θεατές κατάφεραν να αισθανθούν έστω και λίγη από αυτήν την θεϊκή «μοσχοβολιά», τότε το έργο μου έχει επιτύχει τον σκοπό του.
-«Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας». Αυτή η προσωπική σας επαφή με την υπόσταση της Παναγίας, μέσα από την αγιογραφία, ποιους άλλους δρόμους πίστης και όχι μόνο σας έδειξε;
Η προσωπική μου επαφή με την υπόσταση της Παναγίας μέσα από την αγιογραφία, ήταν για μένα μια βαθιά πνευματική αναζήτηση και εμπειρία. Η Παναγία δεν είναι απλώς μια μορφή αγιογραφίας, αλλά μια θεία παρουσία γεμάτη αγάπη, προστασία και φροντίδα. Μέσα από τη δημιουργία των «Ανέγνωρων Μορφών της Παναγίας», άνοιξαν νέοι δρόμοι πίστης, συνειδητοποιώντας περισσότερο τον ρόλο της στην πνευματική μας πορεία ως «μεσίτρια» μεταξύ Θεού και ανθρώπου.
Αυτή η σχέση με την Παναγία, μου έδειξε δρόμους ταπεινότητας, υπομονής και εσωτερικής δύναμης. Ανακαλύπτοντας τις διάφορες μορφές της Παναγίας, ένιωσα να βαθαίνει η πίστη μου, αλλά και να ανοίγονται νέοι δρόμοι κατανόησης του ανθρώπινου πόνου, της ελπίδας και της λύτρωσης. Πέρα από την καθαρά θρησκευτική διάσταση, αυτή η επαφή, μου δίδαξε την ανάγκη για συμπόνια, αγάπη προς τον συνάνθρωπο και την αναζήτηση μιας εσωτερικής γαλήνης, που αποτελεί το θεμέλιο για μια ζωή γεμάτη νόημα και πνευματικότητα.
-Απεικονίσατε τις «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας», που είναι τόσες πολλές, «όσοι εμείς οι πιστοί, άγνωστοι και γνωστοί άνθρωποι, οι ευάλωτοι μπροστά στο Θείο Πρόσωπο της Μεγαλόχαρης». Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς πρέπει να μη σταματάμε να ελπίζουμε στην βοήθεια και την προσοχή της;
Ακριβώς, η ελπίδα και η πίστη στην Παναγία, στη βοήθεια και την προσοχή της, είναι θεμέλια που μας κρατούν όρθιους στους δύσκολους καιρούς που ζούμε. Οι «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας» συμβολίζουν την πολλαπλότητα της σχέσης της με εμάς, τους πιστούς. Κάθε πιστός, άγνωστος ή γνωστός, φέρει την προσωπική του αγωνία, ευαλωτότητα και ανάγκη, και η Παναγία στέκεται δίπλα μας, πάντα έτοιμη να προσφέρει την προστασία και την παρηγοριά της.
Σε αυτές τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα, η Παναγία αποτελεί φάρο ελπίδας και καταφύγιο για κάθε άνθρωπο που ψάχνει στήριξη και νόημα. Είναι σημαντικό να μη χάνουμε την πίστη μας στην παρουσία της, καθώς, μέσα από την προσευχή και την προσέγγισή μας σε Εκείνη, μπορούμε να αντλήσουμε δύναμη, παρηγοριά και κατεύθυνση. Η ελπίδα είναι κάτι που δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλείπουμε, καθώς είναι ο δρόμος προς την πνευματική ανάταση και την ψυχική αντοχή.
-Ο δρόμος της καρδιάς και της κατάνυξης είναι αυτός που σας οδήγησε σ΄ αυτή την σπουδαία αγιογραφική στιγμή . Ξέρω ότι οι «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας» προέκυψαν το πολύ δύσκολο διάστημα της καραντίνας. Δοξάσατε και αγιογραφήσατε όσες περισσότερες μορφές της Παναγίας μπορέσατε. Να ρωτήσω, λοιπόν, «και τώρα τι;». Ξεκινά ένα νέο κατανυκτικό ταξίδι ή με υπομονή περιμένετε και πάλι το «θεϊκό σημάδι» που θα σας οδηγήσει.
Το διάστημα της καραντίνας ήταν πράγματι μια περίοδος βαθιάς εσωτερικής αναζήτησης, όπου μέσα από την αγιογραφία βρήκα παρηγοριά και πνευματική έκφραση. Οι «Ανέγνωρες Μορφές της Παναγίας», προέκυψαν από την ανάγκη μου να συνδεθώ με το θείο, σε μια περίοδο αβεβαιότητας και αποτέλεσαν έναν τρόπο δοξολογίας και εξωτερίκευσης της πίστης μου.
Τώρα, όμως, βρίσκομαι σε μια νέα φάση. Κάθε τέλος είναι και μια αρχή, και η αγιογραφία είναι μια ζωντανή διαδικασία που δεν σταματά ποτέ. Αν και δεν μπορώ να προβλέψω την ακριβή μορφή που θα πάρει το επόμενο μου ταξίδι, νιώθω πως βρίσκομαι σε ένα σημείο αναμονής.
Πάντα με υπομονή και πίστη, παραμένω ανοιχτή. Είτε αυτό είναι μια νέα σειρά έργων είτε μια βαθύτερη πνευματική κατεύθυνση, το σημαντικό είναι να παραμένω συνδεδεμένη με τον εσωτερικό μου δρόμο και να αντλώ δύναμη από αυτόν.
-Oι αγιογραφίες σας ταξίδεψαν με επιτυχία στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Τι κρατάτε στην καρδιά σας από την αγάπη του κόσμου; Υπάρχουν κάποιες στιγμές, λόγια, εικόνες που σας συγκινούν ακόμα και σήμερα όταν τις σκέφτεστε.
Οι αγιογραφίες μου, μέσα από τα ταξίδια τους σε σημαντικούς προορισμούς στην Ελλάδα και τον κόσμο, από την Αμερική μέχρι και την Αυστραλία, μέσω του ομώνυμου λευκώματος, με έφεραν σε επαφή με ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες, που, ωστόσο, μοιράζονται την ίδια βαθιά πίστη και σεβασμό προς το θείο. Αυτό που κρατάω στην καρδιά μου από την αγάπη του κόσμου, είναι η συγκίνηση και η αλληλεπίδραση που γεννήθηκε μέσα από τα έργα μου. Κάθε φορά που ένας άνθρωπος στεκόταν μπροστά σε μια εικόνα και ένιωθε την παρουσία του Θεού ή που μοιραζόταν μαζί μου τα συναισθήματα που του προκάλεσε η θέα της Παναγίας, ένιωθα ότι ο σκοπός της τέχνης μου είχε επιτευχθεί.
Υπάρχουν πολλές στιγμές που με συγκινούν ακόμα και σήμερα. Αν ξεχώριζα κάποιες, θα ήταν οι μέρες που βρεθήκαμε στο χωριό μου, στο μουσείο Νίκου Καζαντζάκη. Αυτές οι στιγμές, τα λόγια, τα βλέμματα και τα συναισθήματα των ανθρώπων με αγγίζουν βαθιά, γιατί αποδεικνύουν πως η τέχνη μπορεί να ενώνει τις ψυχές και να προσφέρει πνευματική ανάταση.
Κάθε άνθρωπος που μοιράστηκε μαζί μου τη δική του εμπειρία μπροστά στα έργα μου, με έκανε να νιώθω ευγνώμων και ακόμη πιο συνδεδεμένη με το θεϊκό και το ανθρώπινο στοιχείο. Αυτές οι στιγμές είναι που με συνοδεύουν και μου δίνουν δύναμη να συνεχίζω να δημιουργώ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου